چگونگی تبدیل حال به خلق:

آنچه که حال را به خلق تبدیل می کند تکرار است.لذا انسان باید صفات خوب را تکرر ببخشد تا ملکه شوند و از تکرار صفات بد پرهیز کند. و چه بهتر که اصلا مرتکب نشود.

اهمیت اخلاق در چیست؟

اخلاق شما، خود شماست. و شما را می سازد و شکل می دهد. آن هم برای ابد.

 ابد در پیش دارید پس ببینید خود را چگونه می سازید.

-فرق اخلاق با مکارم اخلاق، چیست؟

اخلاق این است  که جواب خوبی را با خوبی بدهیم. اما مکارم اخلاق این است که جواب بدی را هم با خوبی بدهیم(البته اگر طرف مقابل قدر بداند و این برخورد کریمانه موجب رفتار بدتر او نشود.آری محبت در گرانبهائی است که نباید به هر کسی اهدا شود. البته در گرفتن نتیجه و تاثیر گذاری مکارم اخلاق نباید عجله کرد.چه این که غالبا افراد با دیدن برخورد خوب، خود را اصلاح می کنند).رسول اکرم(صل الله علیه و آله)، مساله مکارم اخلاق را مطرح می فرمایند: انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق.پس با توجه به الگو بودن رسول اکرم(صل الله علیه و آله) باید محور زندگی، مکارم اخلاق باشد. دقت شود که هدف، مکارم اخلاق است نه اخلاق. و آنچه مشکل است مکارم اخلاق است نه اخلاق.به عنوان نمونه شخصی بر سر رسول خدا(صل الله علیه و آله) زباله و... می ریخت ولی هنگامی که بیمار شد رسول اکرم(صل الله علیه و آله) به ملاقات ایشان رفت و بدی او را با خوبی پاسخ داد و موجب اسلام آوردن او شد.

روایات خوش اخلاقی : 

*پیامبر اکرم (صل الله علیه و آله)فرمودند: محبوب ترین شما نزد من ونزدیکترین شما به من در روز قیامت خوش خوترین وافتاده ترین شماست.

*ونیز فرمودند: خداوند هنگامى که ایمان را خلق کرد آن را به خوش اخلاقى و سخاوت تقویت نمود و همچنین هنگامى که کفر را آفرید آن را نیز به بد اخلاقى و بخل تقویت نمود.

*على(ع): چه بسیار انسانهاى عزیزى که اخلاق بد، ایشان را ذلیل ساخته است و چه بسیار انسانهاى ذلیلى که با اخلاق خوش به عزت رسیده‏اند.

*رسول خدا(صل الله علیه و آله) : اسلام یعنى حسن خلق.

* امام صادق(علیه السلام): هیچ زندگى‏اى گواراتر از زندگى همراه با خوش اخلاقى نیست.

 *رسول خدا(صل الله علیه و آله): خوش اخلاقى، اولین، سنگین‏ترین، نیکوترین، با فضیلت‏ترین چیزى است که روز قیامت در ترازوى عمل انسان قرار داده مى‏شود.

*رسول خدا(صل الله علیه و آله): کاملترین مردم از حیث ایمان و شبیه‏ترین آنها به من، خوش اخلاق ترین آنها است.

 *امام صادق(علیه السلام): حسن خلق روزى را زیاد مى‏نماید، بر عمر انسان مى‏افزاید و گناهان را آب مى‏نماید؛ همانگونه که آفتاب یخ را آب مى‏کند.

*امام صادق(علیه السلام) : بد اخلاقى عمل و عبادت انسان را باطل مى‏نماید. همانگونه که سرکه عسل را فاسد مى‏کند.

*امام على(علیه السلام): اخلاق بد، بدترین همنشین انسان است، دوستان انسان را فرارى مى‏دهد و چیزى وحشتناک‏تر از بداخلاقى نیست.

 *رسول خدا(صل الله علیه و آله): به راستى ممکن است بنده‏اى به خاطر بداخلاقى به پائین‏ترین درجات جهنم سقوط نماید.

*على(علیه السلام): بداخلاقى روزى انسان را کم مى‏نماید.

*پیامبر(صل الله علیه و آله) : بیشترین چیزى که مردم را به بهشت مى‏برد ، تقوا و خوش‏خلقى است ، و بهترین نعمتى که به انسان داده شده ، اخلاق نیکو است. و بهترین توشه آخرت تقواست و بهترین سخنان ، گفتارى استکه با کردار همراه باشد (ارشاد القلوب ج1 ص49)

(منبع بیشتر روایات فوق: میزان الحکمة آیة الله ری شهری، باب خوش اخلاقی است)

* اخلاق خوش و عبادت

امام حسین علیه السلام:

اَلخُلقُ الحَسَنُ عِبادَةٌ؛

خوش اخلاقى عبادت است.

(کنزالعمال، ج13، ص151، ح36472)

* خوش اخلاقی زینت اسلام

امام صادق علیه السلام:

إنَّ مِمّا یُزَیِّنُ السلامَ الخلاقُ الحَسَنَةُ فیما بَینَ النّاسِ؛

خوش اخلاقى در بین مردم زینت اسلام است.

(کنزالعمال، ج10، ص143، ح28731)

* زندگی گوارا با اخلاق

امام على علیه السلام:

مَن حَسُنَت خَلیقَتُهُ طابَت عِشرَتُهُ؛

هر کس خوش اخلاق باشد، زندگى اش پاکیزه و گوارا مى گردد.

(نهج البلاغه، خطبه 184)

* آبادی شهرها در گرو اخلاق نیک

امام صادق علیه السلام:

اَلبِّرُ وَحُسنُ الخُلقِ یَعمُرانِ الدِّیارَ وَیَزیدانِ فِى العمارِ؛

نیکى و خوش اخلاقى، شهرها را آباد و عمرها را زیاد مى کند.

(التوحید، ص 63)

* الفت با دوستان

امام على علیه السلام:

حُسنُ الخلاقِ یُدِّرُ الرزاقَ وَیونِسَ الرِّفاقَ؛

خوش اخلاقى روزى ها را زیاد مى کند و میان دوستان انس و الفت پدید مى آورد.

(نهج الفصاحه، ح 781)

* ورود به بهشت

پیامبر صلى الله علیه و آله:

حَسِّنوا أَخلاقَکُم وَ الطُفوا بِجیرانِکُم وَأکرِموا نِساءَ کُم تَدخُلُوا الجَنَّةَ بِغَیرِ حِسابٍ؛

اخلاق خود را نیکو کنید و با همسایگان خود مهربان باشید و زنان خود را گرامى بدارید تا بى حساب وارد بهشت شوید.

(التوحید، ص 127)

* خوش اخلاق، هم رتبه روزه دار

امام على علیه السلام:

رَوِّضوا أَنفُسَکُم عَلَى الخلاقِ الحَسَنَةِ فَإِنَّ العَبدَ المُؤمِنَ یَبلُغُ بِحُسنِ خُلقِهِ دَرَجَةَ الصّائِمِ القائِمِ؛

خودتان را بر خوش اخلاقى تمرین و ریاضت دهید، زیرا که بنده مسلمان با خوش اخلاقى خود به درجه روزه گیر شب زنده دار مى رسد.

(نهج البلاغه، خطبه 91)

* معنای خوش اخلاقی

امام صادق علیه السلام:

لَمّا سُئِلَ عَن حَدِّ حُسنِ الخُلقِ: تُلَیِّنُ جانِبَکَ وَتُطَیِّبُ کَلامَکَ وَتَلقى أخاکَ بِبِشرٍ حَسَنٍ؛

در پاسخ به پرسش از معناى خوش اخلاقى فرمودند: نرمخو و مهربان باشى، گفتارت پاکیزه و مؤدبانه باشد و با برادرت با خوشرویى برخورد کنى.

(غررالحکم، ج2، ص451، ح3260)

* بهترین افراد

پیامبر صلى الله علیه و آله:

أَلا اُنَبِّئُکُم بِخیارِکُم؟ قالوا: بَلى یا رَسولَ اللّه . قالَ: أَحسَنُکُم أخلاقا المُوَطِّئون اَکنافا، الَّذینَ یَألِفونَ ویُؤلَفونَ؛

آیا شما را از بهترین افرادتان خبر ندهم؟ عرض کردند: چرا، اى رسول خدا. حضرت فرمودند: خوش اخلاق ترین شما، آنان که نرمخو و بى آزارند، با دیگران انس میگیرند و دیگران نیز با آنان انس و الفت مى گیرند.

(غررالحکم، ج6، ص441، ح10926)

* اخلاق کلید خیر و شر

امام صادق علیه السلام:

اِعْلَمى اَنَّ الشّابَّ الحَسَنَ الخُلقِ مِفْتاحٌ لِلْخَیْرِ مِغْلاقٌ لِلشَّرِّ وَ اَنَّ الشّابَّ الشَّحیحَ الْخُلقِ مِغْلاقٌ لِلْخَیْرِ مِفتاحٌ لِلشَّرِّ؛

آگاه باش که جوان خوش اخلاق، کلید خیر و قفل شر است و جوان بداخلاق قفل خیر و کلید شر است.

(امالى طوسى، ص 302، ح 598)

* بداخلاقی و ناتوانی

پیامبر صلى الله علیه و آله:

مَن ساءَ خُلقُهُ عَذَّبَ نَفسَهُ وَ مَن کَبُرَ هَمُّهُ سَقُمَ بَدَنُهُ؛

هر کس بد اخلاق باشد، خودش را عذاب مى دهد و هر کس غم و غصه اش زیاد شود، تنش رنجور مى گردد.

(نهج الفصاحه، ح 3002)

* رسیدن به آرزوها

امام على علیه السلام:

وُصولُ المَرءِ اِلى کُلِّ ما یَبتَغیهِ مِن طیبِ عَیشِهِ وَ اَمنِ سِربِهِ وَ سَعَةِ رِزقِهِ بِحُسنِ نیَّتِهِ وَ سَعَةِ خُلقِهِ؛

انسان، با نیّت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوى آن است، از زندگى خوش و امنیت محیط و روزى زیاد، دست مى یابد.

(غررالحکم، ح 10141)

* هدف از بعثت

پیامبر صلى الله علیه و آله:

اِنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَکارِمَ الخلاقِ؛

من تنها برانگیخته شده ام تا اخلاق بزرگوارانه را به کمال رسانم.

(بحارالأنوار، ج 71، ص 382)

* عمر زیاد با اخلاق خوش

پیامبر صلى الله علیه و آله:

صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسنُ الخُلقِ وَ حُسنُ الجَوارِ یَعمُرانِ الدّیارَ وَ یَزیدانَ فِى العمارِ؛

صله رحم، خوش اخلاقى و خوش همسایگى، شهرها را آباد و عمرها را زیاد مى کند.

(نهج الفصاحه، ح 1839)

* خانه ای در بالای بهشت

پیامبر صلى الله علیه و آله:

اَنا زَعیمٌ بِبَیتٍ فى رَبَضِ الجَنَّةِ وَ بَیتٍ فى وَسَطِ الجَنَّةِ وَ بَیتٍ فَى اَعلَى الجَنَّةِ، لِمَن تَرَکَ المِراءَ وَ اِن کانَ مُحِقّـا وَ لِمَن تَرَکَ الکِذبَ وَ اِن کانَ هازِلاً وَ لِمَن حَسَّنَ خُلقَهُ؛

من براى کسى که بگومگو را رها کند، هر چند حق با او باشد و براى کسى که دروغ گفتن را اگر چه به شوخى باشد، ترک گوید و براى کسى که اخلاقش را نیکو گرداند، خانه اى در حومه بهشت و خانه اى در مرکز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى کنم.

(خصال، ص 144، ح 170)

* سبب خوشرویی

امام على علیه السلام:

لِیَجتَمِعَ فِى قَلبِکَ الأفتِقارُ اِلَى النّاسِ وَ الاِستِغناءُ عَنهُم فَیَکُونَ اِفتِقارُکَ اِلَیهِم فِى لِینِ کِلامِکَ وَ حُسنِ بِشرِکَ وَ یَکُونَ اِستِغناءُکَ عَنهُم فى نَزاهَةِ عِرضِکَ وَ بَقاءِ عِزِّکَ؛

باید نیاز به مردم و بى نیازى از آنان، در دلت گردآیند، تا نیازت به آنان، سبب نرمى در گفتار و خوش رویى ات شود و بى نیازى ات، سبب آبرودارى و عزّتت باشد.

(کافى، ج 2 ، ص 149، ح 7)

* عقل و اخلاق

امام صادق علیه السلام:

أکمَلُ الناسِ عَقلاً أحسَنُهُم خُلقاً؛

عاقل ترین مردم خوش خلق ترین آنهاست.

 (اصول کافی، ج 1، ص 27)

(منبع روایات:سایت باکری میاندوآب)

چهار رکن خوش اخلاقی:

1-خوش بوئی:

 انسان خوش اخلاق خوش بوست.

رسول اکرم(صل الله علیه و آله) که خوش خلق ترین انسان است و به فرموده خداوند در قرآن مجید: انک لعلی خلق عظیم ، همواره خود را خوش بو می نمود و خرید عطر بخش قابل توجه ای از هزینه های زندگی او را تشکیل می داد. و می فرمود: در همه چیز اسراف هست جز در خرید عطر(کلینى، 1362: ج 6، 512؛ طبرسى)البته دقت شود که خوش بوئی در بیرون از منزل مختص آقایان است. اگر چه استفاده از عطرهای ملایم به گونه ای که بوی خوش آن در فاصله خیلی کم، استشمام شود برای خانمها بلا اشکال است(چه این که آقایان خیلی نزدیک خانمها نمی شوند و فاصله ای را رعایت می کنند) متاسفانه این روزها قضیه بالعکس شده و آقایان عطر نمی زنند و بعضی خانمها از عطر و ادکلن در نزد نامحرم استفاده می کنند.البته استفاده از عطر نزد محارم به ویژه در نزد شوهر بسیار خوب است و همچنین خوب است که آقایان نیز فقط هنگام بیرون رفتن از منزل از عطر استفاده نکنند بلکه هنگام ورود به منزل نیز از عطر استفاده کنند.

2-خوش روئی:

انسان مومن غمش در دل و لبخند و شادیش در چهره اش است. و به قول امام علی(علیه السلام) :بشره فی وجهه و حزنه فی قلبه صورت مؤمن بشاش و باز است و حزنش در قلبش است (نهج البلاغه خطبه همام) و باز روایت است کهالمومن بشاش.

3-خوش گوئی:

 خوش گوئی دو رکن دارد:

الف) حرف درست بزند

ب)درست حرف بزند

فرمول حرف درست زدن این است که یافته هایش را بگوید نه بافته هایش را. یعنی فقط حرفهائی را که یقین دارد بگوید و از گفتن حرفهائی که ظنی و مشکوک است پرهیز کند.

بعضی حرف درست نمی زنند ولی درست و زیبا حرف می زنند.که بسیار خطرناک است.برخی آثار دکتر شریعتی اینچنین اند.ولذا مطالعه آثار این افراد قبل از مطالعه آثار علمای اسلام جایز نیست. چه این که ممکن است موجب انحراف غیر خواسته شوند.

درست حرف زدن بسیار مهم است. تصور کنید یک سوپ بسیار خوش مزه را بریزند در آفتابه و جلوی کسی بگذارند. اگرچه محتوا (سوپ)، خوب است اما قالب و شکل ارائه افتضاح است و هیچکس حاضر به مصرف آن نیست.بعضی افراد حرف خوب می زنند اما چون در فرصت مناسب نمی زنند، یا بدون مقدمه می گویند یا جنسیت یا سن و سال یا ... را در نظر نمی گیرند مشکل ایجاد می کنند و به نوعی انسانهای بد اخلاق و مشکل ساز محسوب می شوند.

4-خوش خوئی:

خوش خوئی به دو معناست:

1-همیشه خوش اخلاق باشد و خوش اخلاقی خوی او شده باشد نه این که گاهی خوش اخلاق باشد و گاهی بد اخلاق.

2-گاهی انسان وارد مغازه ای می شود، با روی باز و انواع و اقسام تعارفات صاحب مغازه روبرو می شود؛ که مغازه متعلق به شماست و ...ولی وقتی خرید می کند و از مغازه بیرون می آید تازه متوجه می شود بر سرش کلاه گذاشته اند.آری خوش اخلاقی فقط به خوش روئی و خوش صحبتی نیست.باید خو و ذات و جنس طرف به اصطلاح خرده شیشه نداشته باشد.خیر مردم را بخواهد و آنچه را برای خود می پسندد برای دیگران نیز بپسندد و بالعکس.

(منبع:4رکن فوق از سخنان حجت الاسلام و المسلمین عبدالرحمن غیاث استفاده شده است)

آیت الله دکتر احمد عابدی،رعایت عرف را نیز جزءخوش اخلاقی می دانند.

توضیح مطلب:منظور از عرف، عرفی است که مخالف عقل و شرع نباشد. به عنوان مثال در عرف، مردم در جشن عروسی، با لباس فاخر شرکت می کنند. حالا تصور بفرمائید کسی با لباس معمولی و دمپائی بیاید. این یک بد اخلاقی است. یا بیرون رفتناز منزل با لباس ویژه ی خانه، این نیز بد اخلاقی است.در توضیح این که چرا این امور بد اخلاقی هستند، شاید بتوان گفت: به دلیل این که جامعه خدمات بسیاری به ما می دهد؛ از لباسی که تن شماست تا دانشگاهی که می روید همه و همه از خدمات جامعه است . در عوض تمام این خدمات، جامعه انتظار دارد به مقررات و فرهنگ و عرف احترام گذاشته شود. عدم احترام به عرف  نوعی نمک نشناسی و کج دهنی به ولی نعمت است. لذا عقلا و وجدانا بد اخلاقی محسوب می شود.

نویسنده :  مهران آدرویش    |    1392/8/30    تعداد بازدید 186